Često sam kroz svoj rad i kao predavač predmeta koji se bave preradom vode i zaštitom zdravlja, a i kao mikrobiolog u sektoru zdravstvene ekologije trebala odgovoriti na pitanja: kakva je voda koju pijemo, jesu li naše rijeke prljave, ko je za to odgovoran? Često ni sama nisam znala potpuni odgovor, jer voda nije samo ona koju pijemo sa slavine, voda je i ona koja tamne boje i neugodnog mirisa protiče kroz naš grad, i ona koja u potocima teče našim ulicama kada su velike padavine i uljeva se u slivnike, i ona koja rashalđuje motore industrijskih postrojenja i termoelektrana, i ona kojom se spira životinjska krv poslije klanja iz klaonice, ona kojom se kupamo i peremo veš, kao i ona koja se slijeva kao ocjedna voda sa gradskih deponija otpada. Sve te vode se spajaju, bilo prirodnim tokovima ili kanalizacionim cijevima i završavaju na jednom mjestu, u našim vodama za piće.
Zbog nedovoljno razvijene infrastrukture odvodnje otpadnih voda čitava Bosna i Hercegovina trpi štetne uticaje na stanje u javnom zdravstvu i okolišu. Trenutno, svega 33 % stanovništve u Federaciji Bosne i Hercegovine koristi javnu kanalizacionu mrežu, a od tih 33 % jedva nekih 3 – 4 % otpadnih voda se i prečišćava. U Sarajevu postoje tri tipa odvoda kanalizacije i otpadnih voda, a to su: fekalni, atmosferski i mješoviti kanalizacioni vod. Fekalni kanalizacioni vod podrazumjeva odvod otpadnih voda i kanalizacije iz svih sanitarnih prostorija, privatnih i javnih, putem kolektora do prečistača Butila. Mješoviti kanalizacioni sistem podrazumijeva zastarjeli kanalizacioni vod, pomoću kojeg se vrši odvod otpadnih voda, fekalne kanalizacije iz privatnih i javnih sanitarija, koji vodi do najbližeg vodotoka, neke od rijeka i potoka našeg grada. Iako je mješoviti kanalizacioni vod i najjeftiniji, nije najbolje rješenje jer ima dodatno opterećenje onečišćenja okoliša. Jedino rješenje ovog problema je apsolutna izgradnja adekvatne, razdjelne infrastrukturne mreže i potpuno ukidanje mješovite kanalizacije razdvajanjem atmosferske i fekalne kanalizacije u dva zasebna sistema. Na ovaj način trasiranja kanalizacije, mnogo neprerađenih otpadnih voda dospjeva u naše izvore vodosnabdijevanja kao što je Vrelo Bosne.
Iako postoje jasne zakonske legislative koje definišu kvalitet otpadne vode (influenta) koja se ulijeva u površinsku vodu (efluenta), čitavom dužinom korita pritoka rijeke Miljacke oku budnog posmatrača kojeg prati stanje u kojem se naše vode nalaze, mogu se registrovati kanalizacione cijevi i izljevi koji otpadne vode bez prethodnog čišćenja ispuštaju direktno u rijeke.
Mnogi evropski fondovi, čiji je korisnik i naš grad i naša javna preduzeća koja upravljaju vodama, investiraju velika sredstva za ugranju razdjelnih ili separatnih kanalizacionih vodova gdje se sve kategorije otpadnih voda odvode kanalima i kolektorima. Do sada je Evropska unija podržala razvoj sanitarnog i vodnog sektora sa preko 50 miliona eura u cilju smanjenja zagađenja površinskih voda gradskim otpadnim vodama koje se bez obrade direktno ispuštaju u rijeke Miljacku i Bosnu, a to su vodotoci koji su izvori javnog vodosnabdijevanja u Kantonu Sarajevu. Mnogo novca je investirano i u Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda u Butilima, ali investicije u postrojenje, koje su milionske, nisu se planski usklađivale sa izgradnjom kanalizacione mreže. Iako imamo dva gradska kolektora na području grada koji otpadne vode trasiraju do prečišćivača u Butilama, veliki dio otpadnih voda se još uvijek ne odvodi kanlizacionom mrežom i nikada ne dođe do kolektora u Butilama.
Još jedno nerješeno pitanje, od mnogih, iz ove priče je odlaganje mulja koji nastaje nakon procesa prečišćavanja, a ubrzo ćemo i o tome.
